Wurtziet

Het mineraal wurtziet is een zink-ijzer-sulfide met de chemische formule (Zn,Fe)S.

Het oranjebruine, bruinzwarte tot zwarte wurtziet heeft een lichtbruine streepkleur en een goede splijting volgens de kristalvlakken [1010] en [0001]. Het kristalstelsel is hexagonaal. De gemiddelde dichtheid is 4,03 en de hardheid is 3,5 tot 4. Wurtziet is noch magnetisch, noch radioactief.

Wurtziet is genoemd naar de Franse scheikundige Charles A. Wurtze (1817 - 1884).

Wurtziet komt voornamelijk voor in hydrothermale aders met andere sulfides. De typelocatie is Príbram in de kraj Stredocesky, Tsjechië.

Categorieën: Mineraal | Sulfide | Verbinding van zink | Verbinding van ijzer

Magnetisme

Al in de Oudheid ontdekte men dat magnetietkristallen elkaar afhankelijk van de oriëntatie aantrekken of afstoten. Dit natuurkundige verschijnsel wordt magnetisme genoemd. Magnetiet is, evenals magnesium genoemd naar Magnesia, een gebied in Thessalië in het oude Griekenland.

Verantwoordelijk voor het magnetisme van magnetiet is het aanwezige ijzer. Veel ijzerlegeringen vertonen magnetisme. Naast ijzer vertonen ook nikkel en kobalt magnetische eigenschappen.

Voorwerpen die dit verschijnsel sterk vertonen noemt men magneten. Er zijn natuurlijke en kunstmatige magneten (bijvoorbeeld Alnico,Fernico, ferrieten). Alle magneten hebben twee polen die noordpool en zuidpool worden genoemd. De noordpool van een magneet stoot de noordpool van een andere magneet af, en trekt de zuidpool van een andere magneet aan. Twee zuidpolen stoten elkaar ook af. Omdat ook de aarde een magneetveld heeft, met z'n zuidpool vlak bij de noordpool en z'n noordpool vlakbij de zuidpool, zal een vrij ronddraaiende magneet altijd de noord-zuidrichting aannemen. De benamingen van de polen van een magneet zijn hiervan afgeleid. Overigens wordt gemakshalve, maar wel enigszins verwarrend, de zuidpool van de "aardemagneet" de magnetische noordpool genoemd en de noordpool van de "aardemagneet" de magnetische zuidpool.

Een verwant verschijnsel is elektromagnetisme, magnetisme dat ontstaat door een elektrische stroom.

Bij nadere beschouwing blijkt het magnetisme in van nature magnetische of magnetiseerbare materialen, net als elektromagnetisme, ook veroorzaakt te worden door bewegende elektrische lading. James Maxwell heeft, voortbouwend op onderzoek van o.a. Michael Faraday al in de negentiende eeuw een zeer elegante wiskundige formulering gegeven van elektriciteit en magnetisme die door Heaviside werd bijgeschaafd tot slechts vier differentiaalvergelijkingen, de vergelijkingen van Maxwell waarmee alle macroscopische elektrische en magnetische verschijnselen zijn te beschrijven.

Kraj

Kraj (край) wordt vaak vertaald als regio, territorium, of provincie. Het is een term die wordt gebruikt ter aanduiding van een aantal van de deelgebieden van Rusland. Het woord kraj (dat grens of rand betekent), wordt gebruikt voor territoria die langs de economische en geografische periferie liggen. In het meervoud is het krajs of, in het Russisch, kraja (края).

Krajs, oblasten, autonome oblasten en autonome republieken hebben dezelfde constitutionele status. Sommige krajs zijn groter dan de meeste Europese staten. Een kraj is onderverdeeld in districten of rayons (районы, spreek uit als "rajonnie"). Voor een complete lijst van krajs, zie Krajs van Rusland. Zie verder Deelgebieden van Rusland.

Het woord kraj wordt eveneens gebruik voor regio's in Tsjechië. Hier is een kraj onderverdeeld in districten (een okres). Zie verder Regio's van Tsjechië.

Ook in Slowakije gebruik met het woord kraj voor regio's. Ook hier is een kraj onderverdeeld in districten (een okres). Zie ook Slowaakse Regio's.

Categorieën: Gebiedsnaam | Kraj van Rusland | Russische terminologie | Tsjechië | Slowakije