Tyuyamuniet

Het mineraal tyuyamuniet is een gehydrateerd calcium-uranium-vanadaat met de chemische formule Ca(UO2)2 (VO4)2·6(H2O)

Het doorschijnend tot opaak groengeel tot gele tyuyamuniet heeft een diamant- tot parelglans, een lichtgele streepkleur en de splijting van het mineraal is perfect volgens het kristalvlak [001] en duidelijk volgens [100] en [010]. Het kristalstelsel is orthorhombisch. Tyuyamuniet heeft een gemiddelde dichtheid van 3,8, de hardheid is 1,5 tot 2 en het mineraal is zeer sterk radioactief. De gamma ray waarde volgens het American Petroleum Institute is 3.909.005,16. De dubbelbreking is 0,2330 en het mineraal is kleurloos tot kanariegeel pleochroïsch.

De naam van het mineraal tyuyamuniet is afgeleid van de typelocatie.

Tyuyamuniet is een zeldzaam mineraal dat voorkomt in bepaalde zandstenen die verweringsproducten van uranium-houdende gesteenten bevatten. De typelocatie is Tyuya-Muyun, een noordelijke uitloper van het Alaigebergte, Ferghana, Turkestan, en het mineraal wordt verder onder andere gevonden in Carbon County, Montana en Valencia County, New Mexico, Verenigde Staten.

Categorieën: Mineraal | Vanadaat | Verbinding van calcium | Verbinding van uranium

Hydraat

Een hydraat is een stof waarin water in sterke binding opgenomen is. Zo zijn er zouthydraten, maar ook hydraten van methaan, en 'legeringen' tussen ijs of zeer koud water (rond het vriespunt) en gassen (gashydraten). Methaanhydraten kunnen spontaan gevormd worden als aardgas met water onder hoge druk bij niet al te hoge temperaturen opgeslagen of getransporteerd wordt. Deze combinatie van materialen komt bijvoorbeeld voor in de transportleidingen van offshore productieplatforms naar de kust. Omdat methaanhydraat een vaste stof is, kan het deze transportleidingen verstoppen. Om hydraatvorming tegen te gaan wordt bij vervoer van ongereinigd aardgas altijd een middel toegevoegd dat het water bindt. Glycol is een veel gebruikt middel, methanol wordt gebruikt als er al hydraatvorming opgetreden is. Bij het ontvangstpunt wordt het water uit het glycol gekookt en het zuivere glycol teruggestuurd voor hergebruik.

Het vermoeden bestaat dat zich op de bodem van de oceanen hydraatafzettingen bevinden, dit is echter nog niet aangetoond. Het spontaan uitéénvallen van zo'n afzetting in water en gas zou dan een verklaring kunnen zijn voor anderszins onverklaarbare schipbreuken zoals in de Bermuda driehoek voorkomen.

Categorie: Chemische stof

Uranium

Uranium of uraan is een scheikundig element met symbool U en atoomnummer 92. Het is een metalliek grijs actinide.

Uranium werd in 1789 ontdekt door de Duitse scheikundige Martin Heinrich Klaproth in het mineraal pekblende. Het element werd genoemd naar de planeet Uranus, die acht jaar eerder was ontdekt.

De zoektocht naar en ontginning van radioactieve ertsen begon in de Verenigde Staten aan het begin van de 20e eeuw. Er werden toen bronnen van radium gezocht, voor gebruik in lichtgevende verf voor wijzers in horloges en dergelijke. Radium werd gevonden in uraniumerts. In 1917 werd het belangrijkste uraniumisotoop, 235U, ontdekt door Auguste Piccard. Uranium werd voor de defensie-industrie van belang gedurende de Tweede Wereldoorlog. In 1943 werd in Colorado uranium gewonnen voor het Manhattanproject. Rond 1960 nam de behoefte aan militair uranium in de Verenigde Staten af door de nucleaire ontwapening. Tegelijkertijd kwam er meer behoefte aan uranium voor gebruik in kernreactoren.

Naast het genoemde gebruik van verrijkt uranium in kernwapens en kernreactoren wordt verarmd uranium gebruikt als contragewicht in vliegtuigen (zie Bijlmerramp), als afschermingsmateriaal van ioniserende straling en in munitie. In Nederland is het gebruik van munitie met verarmd uranium op de oefenterreinen Vliehors en Noordvaarder sinds 1993 niet meer toegestaan.

Na raffinage is uranium een zilverwit licht radioactief metaal dat iets zachter is dan staal. Het is buigzaam, vervormbaar en een beetje paramagnetisch en heeft een zeer hoge dichtheid; 65% dichter dan lood. Als fijn verdeeld poeder reageert uranium met koud water en bij aanwezigheid van zuurstof wordt het langzaamaan bedekt met een laagje uraniumoxide.

Vanadaat

Het vanadaat ion heeft de chemische formule VO43−. Een vanadaat mineraal is een mineraal dat vanadaat als anion heeft.

Categorie: Vanadaat

Zandsteen

Zandsteen is een sedimentair- of afzettingsgesteente dat voornamelijk bestaat uit zandkorrels. Bij sedimentatie van zandkorrels worden ook silt, kalk, grind, glimmers, veldspaat en andere gesteentefragmenten afgezet. Door verwering wordt een van oorsprong geelbruine zandsteen grijs. Het voorkomen van bepaalde oxides en andere mineralen kleurt varianten bruinrood.

Zandsteen werd in Nederland en België vrij veel toegepast als bouwmateriaal. In Nederland vooral de zandsteen uit Bentheim en de, door het grote kalkgehalte, fijnkorrelige Baumberger zandsteen, die zeer geschikt was voor sculpturen.

Sinds 1951 is het bewerken van zandsteen in Nederland verboden, vanwege de grote hoeveelheid kwartsstof die bij het hakken vrijkomt. Dit veroorzaakt de longziekte silicose. Sinds die tijd wordt oude zandsteen bij restauraties vaak vervangen door Vaurion (Massangis). Dit verweert echter veel lichter. Daarom wordt ook wel gekozen voor de donkere steensoorten Peperino of Basaltlava.

In Nederland komt zandsteen aan de oppervlakte in het oosten van Twente, bij Winterswijk en in Limburg. In de rest van Nederland is nog niet voldoende diagenese opgetreden om zandsteen te krijgen.

Zandsteen heeft een zekere mate van porositeit en kan daardoor een goed reservoir voor grondwater of olie/gas zijn.

Gesteente

Een gesteente is een geconsolideerd (vast) materiaal dat bestaat uit een mineraal of een verbinding van verschillende mineralen. Materialen als zand, modder en grind worden soms als gesteente geclassificeerd, maar vallen eigenlijk onder de term grondsoort. De aardkorst is opgebouwd uit talloze gesteenten. Ze bepalen in belangrijke mate de eigenschappen van het aardoppervlak; reliëf, draagkracht van de ondergrond, het bodemtype dat erop ontstaat en de waterhuishouding.

Veel gesteenten zijn van groot economisch belang. Voorbeelden zijn goud, graniet en marmer. Deze materialen noemt men delfstoffen.

Gesteenten worden ingedeeld op de manier waarop ze zijn ontstaan. Er zijn drie typen te onderscheiden, die hieronder worden toegelicht.

Stollingsgesteenten zijn gevormd uit magma. Het dieptegesteente graniet en het uitvloeiingsgesteente basalt zijn veel voorkomende stollingsgesteenten, ze vormen een belangrijk bestanddeel van respectievelijk de continentale en oceanische korst.

Deze groep wordt ook wel als sedimentgesteenten aangeduid. Het wordt gevormd door de verwering en erosie van andere gesteenten. Het verweringsmateriaal kan op verschillende manieren worden vervoerd. De naam van het sediment is afhankelijk van het soort transport:

Turkestan

Turkestan, is een gebied dat zich van Centraal-Azië uitstrekt tot in West-China. De meerderheid van de Turkistani zijn etnische Turken en zijn moslims. De voormalige republiek Turkestan (1918-1921) omvatte een groot deel van het huidige Turkmenistan.

Turkestan is tevens de naam van een stad in het zuiden van Kazachstan waar het Mausoleum van Hodja Ahmed Yasavi te vinden is.

Categorieën: Centraal-Azië | Historisch land in Azië

Tyuyamuniet

Het mineraal tyuyamuniet is een gehydrateerd calcium-uranium-vanadaat met de chemische formule Ca(UO2)2 (VO4)2·6(H2O)

Het doorschijnend tot opaak groengeel tot gele tyuyamuniet heeft een diamant- tot parelglans, een lichtgele streepkleur en de splijting van het mineraal is perfect volgens het kristalvlak [001] en duidelijk volgens [100] en [010]. Het kristalstelsel is orthorhombisch. Tyuyamuniet heeft een gemiddelde dichtheid van 3,8, de hardheid is 1,5 tot 2 en het mineraal is zeer sterk radioactief. De gamma ray waarde volgens het American Petroleum Institute is 3.909.005,16. De dubbelbreking is 0,2330 en het mineraal is kleurloos tot kanariegeel pleochroïsch.

De naam van het mineraal tyuyamuniet is afgeleid van de typelocatie.

Tyuyamuniet is een zeldzaam mineraal dat voorkomt in bepaalde zandstenen die verweringsproducten van uranium-houdende gesteenten bevatten. De typelocatie is Tyuya-Muyun, een noordelijke uitloper van het Alaigebergte, Ferghana, Turkestan, en het mineraal wordt verder onder andere gevonden in Carbon County, Montana en Valencia County, New Mexico, Verenigde Staten.

Categorieën: Mineraal | Vanadaat | Verbinding van calcium | Verbinding van uranium