Orthoklaas

Het mineraal orthoklaas is een kalium-aluminium-tectosilicaat met de chemische formule KAlSi3O8. Het behoort tot de veldspaten.

Het doorzichtige tot doorschijnende kleurloze, witte, roze tot groenig gele orthoklaas heeft een witte streepkleur, een glasglans en een perfecte splijting volgens het kristalvlak [001] en een goede volgens [010]. De gemiddelde dichtheid is 2,56 en de hardheid is 6, per definitie. Het kristalstelsel is monoklien en de radioactiviteit van orthoklaas is nauwelijks meetbaar. De gamma ray waarde volgens het American Petroleum Institute is 200,97.

De naam van het mineraal orthoklaas is afgeleid van de Griekse woorden orthos ("recht") en klasos, dat "breken" betekent.

Orthoklaas, het kaliumhoudende eindlid van de (albiet-orthoklaas) kaliveldspaat-reeks, is een zeer veel voorkomende veldspaat, in zowel intrusief als extrusief stollingsgesteente en in metamorf gesteente.

Categorieën: Mineraal | Tectosilicaat | Verbinding van kalium | Verbinding van aluminium

Tectosilicaat

Een tectosilicaat is een silicaat met de silicium-zuurstof tetraeders gerangschikt in een driedimensionaal patroon. Voorbeelden van tectosilicaten zijn de veldspaten, veldspaatvervangers en de zeolieten.

Nesosilicaat -- Inosilicaat -- Sorosilicaat -- Cyclosilicaat -- Tectosilicaat -- Fylosilicaat

Categorie: Tectosilicaat

Kaliveldspaat

De mineralen-reeks kaliveldspaat is een groep van aluminium-tectosilicaten die behoren tot de veldspaten met samenstellingen tussen de eindleden albiet-orthoklaas, met albiet als natrium-houdend en orthoklaas als kalium-houdend uiterste mineraal. De reeks van mineralen is een zogenaamde vaste oplossing.

De kristallografie van de veldspaten varieert sterk met de samenstelling en is vrij complex. De symmetrie varieert van monoklien tot triklien. Algemeen komen meerdere systemen van splijting voor, ook bestaan er hoge en lage temperatuursvormen.

De individuele kaliveldspaatmineralen, gewoonlijk verkort aangeduid als kaliveldspaat, zijn belangrijke gesteentevormende mineralen in zowel felsische stollings-, metamorfe als sedimentaire gesteenten. Een veel voorkomende kleur van kaliveldspaatkristallen is zalmroze en daarmee is het een vrij gemakkelijk te herkennen mineraal in gesteenten. Door een bepaald type verwering van kaliveldspaat ontstaat uiteindelijk gibbsiet, deze verweringsreactie is beschreven als de verweringsreactie van kaliveldspaat.

felsisch--------------------------------------------------mafischkwarts - veldspaat - mica - amfibool - pyroxeen - olivijn

Categorieën: Mineraal | Tectosilicaat | Verbinding van aluminium

Intrusie

Met dieptegesteente (ook wel plutonisch of intrusief gesteente genoemd, naar het Engelse plutonic rock of intrusion) wordt een stollingsgesteente bedoeld dat diep onder het aardoppervlak is gestold.

De exacte diepte van kristallisatie kan varieren, belangrijk is dat het magma zodanig langzaam afkoelt, dat het gesteente uit grote kristallen gevormd wordt. Het verschil met ganggesteente en uitvloeiingsgesteente is, de diepte waarop kristallisatie plaatsvindt. Het onderscheid tussen mantelgesteente (bijvoorbeeld peridotiet) en dieptegesteente kan bepaald worden doordat eerstgenoemde typische mantel-mineralen als granaten bevat. De bekendste dieptegesteenten zijn het felsische graniet en het mafische gabbro.

De andere naam voor dieptegesteente, plutonisch, is afgeleid van de Romeinse god van de onderwereld, Pluto.

Dieptegesteenten worden gevormd onder het aardoppervlak en raken ontsloten bij tektonische opheffing (uplift). Vaak zijn in orogenen veel dieptegesteenten ontsloten. Dit lijkt tegenstrijdig, aangezien het diepst gevormde gesteente het hoogst wordt gevonden, maar dit is te verklaren door overschuivingen van het onderliggend gesteente die ontstaan bij convergente plaatgrenzen. Een andere manier om op diepte gestold gesteente aan het oppervlak te krijgen, is het proces van obductie, waarbij in tegenstelling tot het "normale" subductie-proces zwaar gesteente niet onder lichter gesteente "duikt", maar waar delen van diepte- en mantelgesteente juist "omhooggeperst" worden. Hierdoor kan bijvoorbeeld een ofioliet ontsloten zijn.

Er zijn verschillende vormen waarin dieptegesteente voorkomt, de belangrijkste vormen zijn:

Extrusie

Extrusie is een vormgevingstechniek waarbij een (meestal verwarmd) materiaal door een matrijs geperst wordt. In de matrijs zit een min of meer complex gevormd gat dat het uiteindelijk gevormde staafmateriaal zijn vorm geeft. Extrusie wordt in continuvorm gebruikt bij het vormen van kunststof, in de metaaltechniek wordt ook discontinue extrusie toegepast. Voorts kent men ook in de voedingsmiddelenindustrie vormen van extrusie (veterdrop, spaghetti). Door de warmte van de extruder worden bepaalde producten voorgegaard (pasta's als macaroni e.d.)

Door het kunststofpoeder of -granulaat op te warmen (door wrijving en door toegevoerde warmte) ontstaat een visceuse massa. Deze massa wordt door middel van een schroef (of meerdere schroeven) door de matrijs geperst. Dit is het extrudaat. Vervolgens wordt het hete extrudaat door een kaliber getrokken. Hierin wordt het extrudaat gekoeld om de gewenste vorm te behouden. Tevens dient de kalibrering om de uiteindelijke maatvoering te bepalen. Na de kalibrering wordt het extrudaat vaak nog door een of meer koelbakken geleid om verder af te koelen. Het eindresultaat is een continue kunststofprofiel.

Deze kunststoffen die vaak geëxtrudeerd worden zijn bijvoorbeeld PVC, PP, LDPE, HDPE, PC, Pet-G, ABS, PS of Noryl. Ook kunnen er meerdere soorten of kleuren kunststof door een matrijs worden geëxtrudeerd. We spreken dan van coëxtrusie. Sommige folies (plastictassen, verpakkingsfolie) bestaan wel uit 7 lagen. Soms dient de extrusielaag als bescherming voor bijvoorbeeld elektriciteitskabels.

Een aantal voorbeelden van geëxtrudeerde toepassingen zijn:

Een blok voorverwarmd metaal, vaak aluminium, wordt hier via een plunjer door de matrijs geperst.

Stollingsgesteente

Stollings- of magmatische gesteenten zijn gesteenten die zijn ontstaan door stolling van lava (aan het aardoppervlak) of magma (onder het aardoppervlak). De hoofdindeling van gesteenten is in stollingsgesteenten, afzettingsgesteenten en metamorfe gesteenten.

Stollinggesteenten worden onderverdeeld in 3 vormen:

In het Engels heten uitvloeiingsgesteenten volcanics, genoemd naar de Romeinse god van het vuur en de vulkanen "Vulcanus" en dieptegesteenten plutonics, genoemd naar de Romeinse god van de onderwereld, "Pluto".

felsisch--------------------------------------------------mafischkwarts - veldspaat - mica - amfibool - pyroxeen - olivijn

Categorieën: Geologie | Stollingsgesteente

Metamorf gesteente

Metamorf gesteente is gekristalliseerd of gemetamorfoseerd op grote diepte onder het aardoppervlak, of door hoge temperatuur. De stollings- en metamorfe gesteenten worden gevormd door middel van endogene processen, de sedimentgesteenten door exogene processen.

De hoofdindeling van gesteenten is stollingsgesteenten, afzettingsgesteenten en metamorfe gesteenten.

Categorie: Geologie