Klockmanniet

Het mineraal klockmanniet is een koper-selenide met de chemische formule CuSe.

Het opake donkergrijze tot blauwzwarte mineraal heeft een vervormde covelliet structuur en een hexagonaal kristalstelsel met ribben: a = 1420,6 pm, c = 1725 pm. De ruimtegroep is P63/mmc. De gemiddelde dichtheid is 5,99 en de hardheid 2 tot 2,5. Het mineraal is niet radioactief.

Het mineraal klockmanniet is genoemd naar de Duitse mineraloog Friedrich Klockmann (1857-1937) uit Aachen.

Klockmanniet wordt vooral gevonden in gebieden met hydrothermale activiteit, en de typelocatie is Sierra de Umango, La Rioja, Argentinië.

Categorieën: Mineraal | Verbinding van koper | Verbinding van seleen

Koper (element)

Koper is een scheikundig element met symbool Cu en atoomnummer 29. Het is een rood/geel overgangsmetaal.

Opgravingen in het noorden van wat tegenwoordig bekend is als Irak, hebben aangetoond dat koper al werd gebruikt rond 8700 v. Chr. Andere opgravingen wijzen uit dat men in 5000 v. Chr. koper al smolt en isoleerde uit koperhoudende mineralen zoals malachiet en azuriet.

Van de Sumeriërs en Egyptenaren is bekend dat zij rond 3000 v. Chr. koper smolten en gebruikten om brons te maken. Ook in China was het gebruik van koper bekend en zijn er zeer hoogwaardige bronzen voorwerpen uit 1200 v. Chr. gevonden. De in 1991 in de Oostenrijks/Italiaanse Alpen gevonden mummie Ötzi, die vermoedelijk omstreeks 3300 v. Chr. is gestorven, droeg gereedschap dat uit 99,7% zuiver koper bestond.

In de mythologie en alchemie werd koper vaak geassocieerd met de godheid Aphrodite vanwege de mooie glans. Om die reden werd koper vroeger onder andere gebruikt voor spiegels. De naam koper is vermoedelijk een verbastering van Cyprus.

Cyprus in de griekse term.

Seleen

Seleen of selenium is een scheikundig element met symbool Se en atoomnummer 34. Het is een grijs niet-metaal.

Seleen is in 1817 door Jöns Jacob Berzelius ontdekt tijdens het onderzoeken van telluur. Pas vanaf ongeveer 1970 werden er steeds meer toepassingen gevonden voor seleen.

De naam is afkomstig van het Griekse Selènè, dat maan betekent.

Seleen wordt vooral gebruikt in de elektronica omdat het over fotovoltaïsche eigenschappen beschikt. Andere toepassingen zijn:

Verder kan seleen worden gebruikt bij het ontwikkelen van foto's.

Covelliet

Het mineraal covelliet of covellien is een koper-sulfide met de chemische formule CuS. Ook kan het wat ijzer bevatten.

Het opake indigoblauwe of donkerdere mineraal is hexagonaal met ribben: a=379,2pm, c=1634pm. (Ruimtegroep P63/mmc) De kristallen zijn plaatvormig, vanwege perfecte splijting langs het kristalvlak [0001]. De streepkleur is loodgrijs, glimmend.

De structuur van covellien is vrij ingewikkeld. Een derde van de koper en zwavel atomen vormen een vlakke laag met een grafiet (of juister: boornitride) structuur. Tweederde van de zwavel atomen vormen zwavelparen S2, zoals ook bekend uit de pyriet-structuur- die loodrecht op de vlakke laag staan met koper atomen daartussen. Covellien is een metallieke geleider. Elektronisch kan het het beste beschreven worden als Cu+3S-S22- met een gedelocaliseerd gat in de valentie band die voornamelijk zwavel p karakter heeft

Het mineraal is genoemd naar de Italiaanse mineraloog Nicollo Covelli (1790 - 1829).

Het mineraal komt wijdverbreid voor in kopersulfide afzettingen. Het is een veel voorkomende omzetting van chalcopyriet (CuFeS2).

Hexagonaal

Hexagonaal is de benaming voor een type tralie, of kristalstelsel, dat de hexagonale dichtste stapeling bezit. Het behoort tot één van de veertien Bravaistralies. Mineralen met een hexagonale structuur zijn onder meer cadmium en magnesium.

Wanneer een tralie zich herhaalt in dezelfde stand, in drie onafhankelijke richtingen (zodat er een heel groot rooster ontstaat van tralies naast elkaar), en er op ieder traliepunt een atoom of ion wordt ingevuld, noemt men het resultaat een hexagonaal kristalrooster. De atomen of ionen hebben zich dan op dezelfde manier gerangschikt zoals te zien is in het plaatje met het hexagonale rooster.

De structuur kent meerdere varianten:

Ten opzichte van een materiaal met een kubisch rooster (zoals k.v.g. en k.r.g.) heeft een materiaal met een hexagonaal kristalrooster minder glijvlakken. Om precies te zijn treedt de afschuiving alleen op aan de {001}-vlakken, in de <100>-richting. Door het geringe aantal mogelijkheden in afschuiving, is er in hexagonale roosters dan ook meer kans op de vorming van tweelingen.

In tegenstelling tot bij kubische roosters, geeft het rekenen met drie assen bij hexagonale roosters soms problemen. Om deze problemen te ondervangen kan een vierde as aan het coördinatenstelsel worden toegevoegd. In de praktijk wordt deze vierde as door kristallografen niet echt meer gebruikt sinds de komst van geschikte rekensoftware, maar binnen sommige andere vakgebieden komt het gebruik ervan nog voor. Het coördinatenstelsel kent een z-as en drie assen (a1, a2 en a3) in het grondvlak. Deze assen zijn ten opzichte van elkaar 120 graden gedraaid.

Picometer

Een picometer is een lengtemaat uit het SI systeem. De maat heeft de afkorting pm. Een picometer is gelijk aan 10-12 meter, ofwel 0,000000000001 meter. Atomen zijn zo'n 100-200 pm groot, een atoomkern is ongeveer een honderdste picometer in diameter.

Andere lengtematen: nanometer--picometer--femtometer

Categorie: Lengtemaat