Stilbiet

Het mineraal stilbiet is een sterk gehydrateerd natrium-calcium-aluminium-silicaat met de chemische formule NaCa4Al8Si28O72·30(H2O). Het tectosilicaat behoort tot de zeolieten.

Het (crème)witte, gele, rode of bruine stilbiet heeft een parel- tot glasglans en een witte streepkleur. De gemiddelde dichtheid is 2,15 en de hardheid is 3,5 tot 4. Het kristalstelsel is monoklien en het mineraal is niet radioactief.

De naam van het mineraal stilbiet is afgeleid van het Griekse stilbe, dat "glans" betekent. Dit vanwege de parel- tot glasglans van het mineraal.

Stilbiet is een algemeen voorkomende zeoliet die gevormd wordt in amygdaloidale spleten in basalten, zoals pegmatieten. Er is geen gedefinieerde typelocatie, maar het mineraal werd bestudeerd op IJsland, de Andreasberg in de Duitse Harz, de Dauphinoise Alpen en in Noorwegen.

Categorieën: Mineraal | Tectosilicaat | Verbinding van natrium | Verbinding van calcium | Verbinding van aluminium

Pegmatiet

Pegmatiet is een ganggesteente, vaak ontstaan uit felsisch (zuur, hoog SiO2 gehalte) vulkanisme, dat zeer grote kristallen (tot 10 meter doorsnede) kan bevatten.

Kenmerkend voor een pegmatiet is het voorkomen van zeldzame mineralen als aquamarijn, toermalijn, topaas, fluoriet, apatiet en wolfraam. Vooral mineralen die lithium bevatten, ontstaan in pegmatieten omdat een pegmatiet de laatst kristalliserende elementen opneemt.

Pegmatiet is genoemd naar het Latijnse woord pegma, dat "schavot" of "boekenkast" betekent.

Overal waar magma stolt onder het aardoppervlak, ontstaat stollingsgesteente. In gebieden waar een deel van het magma nog vloeibaar blijft, zijn er kristallen die "drijven" en aangroeien in de smelt die langzaam en als laatste uitkristalliseert. Als pegmatieten ontsloten raken aan het oppervlak, zijn er vaak erg mooie en grote kristallen te vinden. Dit is het geval in Brazilië, maar ook op kleinere schaal op Cap de Creus, Catalonië, Spanje.

Omdat pegmatieten zeldzame aardelementen als lithium, beryllium en tantalium bevat, is het voor de industrie een interessant gesteente om te mijnen. Ook edelstenen worden in pegmatieten gevonden.

IJsland

Vlag van IJsland

IJsland (Ísland in het IJslands) is een eiland, dat tussen Groenland en het vasteland van Europa in ligt. Het is omringd door de Atlantische Oceaan, de Straat van Denemarken (tussen IJsland en Groenland) en de Noordelijke IJszee. Het land tipt in het noordoosten net aan de poolcirkel. De hoofdstad Reykjavik ligt aan de zuidwestkust en is 's werelds meest noordelijke hoofdstad. IJsland is het het meest westelijk gelegen land van Europa.

De aanwezigheid van een eiland ten noorden van de Britse eilanden was reeds bekend of vermoed door de Grieken en Romeinen. Het "Ultima Thule", waar de Romeinen in een geschrift over verhalen, gaat waarschijnlijk over IJsland, maar zekerheid daarover ontbreekt vooralsnog. Uit archeologische vondsten blijkt dat de Romeinen vermoedelijk wel voet aan wal hebben gezet, maar de eersten die langere tijd op IJsland verbleven waren waarschijnlijk Ierse monniken. Met de komst van de vikingen verdwenen ze.

De meesten van de eerste bewoners waren van Noorse afkomst. Ze verlieten hun thuisland om aan het regime van jarl Harald Schoonhaar (of Fijnhaar) te ontkomen. In die tijd werd er verhaald van een eiland dat nog niet bewoond was, en Flóki Vilgerðarson (ook wel Hrafna Flóki of raven-Flóki genoemd, omdat hij drie raven bij zich had die hem hielpen het onbekende eiland te vinden) besloot zijn geluk in dat nieuwe land te beproeven. Hij vestigde zich aan een grote baai in het westen (bij Flókatóftir aan het huidige Breiðafjörður). Tijdens de eerste strenge winter verhongerde al zijn vee, en berooid vertrok hij weer, maar niet alvorens het land zijn naam gegeven te hebben: IJsland. Later kwamen via omzwervingen langs Ierland, Schotland, de Hebriden en de Faeröer-eilanden (waar ze ondertussen slaven bemachtigden) landgenoten van hem op IJsland aan. De eerste viking die zich permanent op IJsland vestigde was Ingólfur Arnarson. In 874 landde hij aan de zuidkust en omstreeks 877 vestigde hij zich aan een baai in het zuidwesten. Die plaats noemde hij Reykjavik (zie aldaar). De volgende 60 jaar werd het land volledig gekoloniseerd. Zie ook Geschiedenis van IJsland.

IJsland bestaat uit acht regio's.

Harz

De Harz, tot de Middeleeuwen Hart (= bergwoud) genoemd, is het noordelijkste middelgebergte van Duitsland. De Harz is verdeeld over de bondsstaten Saksen-Anhalt, Nedersaksen en Thüringen. Rondom de Harz bevindt zich het Harzvorland. De hoogste berg is de Brocken met 1142 meter. Onderdeel van de Harz is het het Nationalpark Harz. De gebergtevorming aan het eind van het Paleozoïcum, de Hercynische orogenese, is genoemd naar de Harz.

De stoomtreinen van de Harze Schmalspurbahnen onderhouden een intensieve treindienst met oude locomotieven tussen de plaatsen Wernigerode, Nordhausen en Gernrode. Daarnaast kent de lijn een bijzondere bergrit naar de Brocken, het hoogste punt in Noord-Duitsland. De lijn kent overigens de enige tunnel in een smalspoorlijn in voormalig Oost-Duitsland.

Harz

Bode

Bodetal