Vivianiet

Het mineraal vivianiet is een gehydrateerd ijzer-fosfaat met de chemische formule Fe3(PO4)2·8(H2O).

Het kleurloze, blauwe of groene vivianiet heeft een parel- tot glasglans, een blauwwitte streepkleur en een perfecte splijting volgens kristalvlak [010]. De gemiddelde dichtheid is 2,65 en de hardheid is 1,5 tot 2. Het kristalstelsel is monoklien en het mineraal is niet radioactief.

Vivianiet is genoemd naar de Britse mineraloog J. G. Vivian.

Vivianiet komt veel voor als secundair mineraal in metallische erts afzettingen, pegmatieten en in door organisch materiaal gedomineerde fosfaatgesteenten. De typelocatie is St. Agnes, Cornwall, Engeland.

Categorieën: Mineraal | Fosfaat | Verbinding van ijzer

Habitus

Habitus betekent verschijningsvorm. Het wordt als technische term in verschillende vakgebieden gebruikt.

Afhankelijk van welke richtingen van een kristal het snelste groeien wordt de uiterlijke vorm van het macroscopische kristal uiteindelijk bepaald. Deze vorm heet de habitus van het kristal. Het zijn de kristalvlakken die het langzaamste groeien, die aan het oppervlak overblijven; de andere vlakken "groeien eruit".

De kinetiek van de kristalgroei hangt sterk van uitwendige factoren af, bijvoorbeeld de aan- of afwezigheid van verontreinigingen in de oplossing of de smelt waaruit het kristal groeit, de temperatuur en de druk. Een mineraal kan dus best op de ene vindplaats met de ene habitus (bijvoorbeeld een kubus) en op de andere met een andere (bijvoorbeeld een octaëder) gevonden worden. De inwendige structuur is dan echter nog steeds hetzelfde.

De hoeken die de kristalvlakken met elkaar maken liggen vast door de kristalstructuur, dat wil zeggen de inwendige symmetrie. Een bepaald mineraal kan dus maar één bepaald stel hoeken vertonen.

Categorie: Materiaalkunde

Oxidatie

Oxidatie is een scheikundig proces waarbij een reductor wordt geoxideerd tot een oxidator. Meer in algemene zin houdt dit in dat tijdens oxidatie een stof reageert met zuurstof, voorbeelden zijn roesten en verbrandingsreacties. Het proces ontleent zijn naam aan het woord oxygenium voor zuurstof.

Bij oxidatie hoeft niet per se zuurstof te reageren. Een betere omschrijving is dat tijdens oxidatie de reductor elektronen afstaat aan de oxidator en komt daarbij in een hogere oxidatietoestand. Een voorbeeld is hieronder weergegeven in een halfreactie met de oxidatie van ijzer(II)-ion.

Fe2+ is hier de reductor die het elektron afstaat aan en daarbij geoxideerd wordt tot Fe3+.

Roesten is een oxidatie en daarmee wordt uitsluitend de reactie van ijzer met zuurstof bedoeld. Alle andere oxidaties van metalen wordt corrosie genoemd.

Een ander voorbeeld van oxidatie is het verbranden van een koolwaterstof tot water, koolstofdioxide, gedeeltelijk geoxideerde producten en energie in de vorm van hitte.

Hydraat

Een hydraat is een stof waarin water in sterke binding opgenomen is. Zo zijn er zouthydraten, maar ook hydraten van methaan, en 'legeringen' tussen ijs of zeer koud water (rond het vriespunt) en gassen (gashydraten). Methaanhydraten kunnen spontaan gevormd worden als aardgas met water onder hoge druk bij niet al te hoge temperaturen opgeslagen of getransporteerd wordt. Deze combinatie van materialen komt bijvoorbeeld voor in de transportleidingen van offshore productieplatforms naar de kust. Omdat methaanhydraat een vaste stof is, kan het deze transportleidingen verstoppen. Om hydraatvorming tegen te gaan wordt bij vervoer van ongereinigd aardgas altijd een middel toegevoegd dat het water bindt. Glycol is een veel gebruikt middel, methanol wordt gebruikt als er al hydraatvorming opgetreden is. Bij het ontvangstpunt wordt het water uit het glycol gekookt en het zuivere glycol teruggestuurd voor hergebruik.

Het vermoeden bestaat dat zich op de bodem van de oceanen hydraatafzettingen bevinden, dit is echter nog niet aangetoond. Het spontaan uitéénvallen van zo'n afzetting in water en gas zou dan een verklaring kunnen zijn voor anderszins onverklaarbare schipbreuken zoals in de Bermuda driehoek voorkomen.

Categorie: Chemische stof

Fosfaat

Fosfaat (PO43-) is de vorm waarin fosfor het meest in mineralen voorkomt.

Fosfaat is samen met stikstof het belangrijkste bestanddeel van kunstmest. Wanneer er te veel van beide in het oppervlaktewater terecht komt, leidt dit tot hypoxie. Vaak zijn de effecten pas op zee, in de kustwateren, te bemerken omdat daar een geringere stroom is dan in de rivieren.

De streng van RNA en DNA bestaat uit fosfaat- ester groepen en (deoxy)ribosen.

De grootste fosfaatopslagplaatsen ter wereld liggen in de Verenigde Staten en in Nauru. Van het laatstgenoemde land wordt het fosfaat als dat van de beste kwaliteit ter wereld gezien.

In water bevordert het, samen met andere voor algengroei nodige elementen(o.a. de sporenelementen), de groei van algen die zuurstof aan het water onttrekken. Vroeger zat het in wasmiddelen maar door de invoering van fosfaatvrije wasmiddelen is de hoeveelheid fosfaten in meren en waterlopen de laatste jaren verminderd.

Pegmatiet

Pegmatiet is een ganggesteente, vaak ontstaan uit felsisch (zuur, hoog SiO2 gehalte) vulkanisme, dat zeer grote kristallen (tot 10 meter doorsnede) kan bevatten.

Kenmerkend voor een pegmatiet is het voorkomen van zeldzame mineralen als aquamarijn, toermalijn, topaas, fluoriet, apatiet en wolfraam. Vooral mineralen die lithium bevatten, ontstaan in pegmatieten omdat een pegmatiet de laatst kristalliserende elementen opneemt.

Pegmatiet is genoemd naar het Latijnse woord pegma, dat "schavot" of "boekenkast" betekent.

Overal waar magma stolt onder het aardoppervlak, ontstaat stollingsgesteente. In gebieden waar een deel van het magma nog vloeibaar blijft, zijn er kristallen die "drijven" en aangroeien in de smelt die langzaam en als laatste uitkristalliseert. Als pegmatieten ontsloten raken aan het oppervlak, zijn er vaak erg mooie en grote kristallen te vinden. Dit is het geval in Brazilië, maar ook op kleinere schaal op Cap de Creus, Catalonië, Spanje.

Omdat pegmatieten zeldzame aardelementen als lithium, beryllium en tantalium bevat, is het voor de industrie een interessant gesteente om te mijnen. Ook edelstenen worden in pegmatieten gevonden.