Aegirien

Het mineraal aegirien is een natrium-ijzer-inosilicaat met de chemische formule NaFe3+(Si2O6). Het behoort tot de pyroxenen.

Het groene, roodbruine of zwarte aegirien heeft een geelgrijze streepkleur, een glasglans en de splijting is duidelijk volgens onbekende kristalvlakken. De gemiddelde dichtheid is 3,52 en de hardheid is 6 tot 6,5. Het kristalstelsel is monoklien en het mineraal is niet radioactief.

Het mineraal aegirien is genoemd naar de Teutoonse god van de zee.

Aegirien is een algemeen voorkomend pyroxeen dat voornamelijk in natriumrijke nefelien-syenieten gevormd wordt. De typelocaties zijn de Konsberg in Buskerud, Noorwegen en de Magnet Cove, Hot Spring County, Arkansas, VS. Het mineraal wordt ook gevonden op het Russische Kola schiereiland, in Québec, Canada en Utah.

Categorieën: Mineraal | Inosilicaat | Verbinding van natrium | Verbinding van ijzer

Inosilicaat

Een inosilicaat is een silicaat waarbij de silica-tetraeders enkele of dubbele ketens vormen. De enkele ketens hebben de algemene formule Si2O7 en de dubbele ketens de algemene formule Si8O22.

Voorbeelden van inosilicaten met enkele ketens zijn de pyroxenen en met dubbele ketens de amfibolen.

Nesosilicaat -- Inosilicaat -- Sorosilicaat -- Cyclosilicaat -- Tectosilicaat -- Fylosilicaat

Categorie: Inosilicaat

Pyroxeen

De groep mineralen die pyroxenen genoemd worden, is een groep belangrijke silicaten in magmatische en metamorfe gesteenten . Karakteristiek is een structuur van enkele silica ketens in tetraëders; inosilicaat. Twee kristalvormen zijn mogelijk:

De algemene formule voor pyroxeen luidt XY(Si,Al)2O6 (met voor X calcium, natrium, ijzer2+ en magnesium en (zeldzaam) zink, mangaan en lithium. Y bevat kleinere ionen, zoals chroom, aluminium, ijzer3+, magnesium, mangaan, scandium, titanium, vanadium en zelfs ijzer2+). Hoewel aluminium vaak voorkomt als vervanging van silicium in silicaten, is dat niet het geval in pyroxeen.

De naam pyroxeen is afgeleid van het Griekse pyros en xenos ("vuur" en "vreemd"). Deze naam werd gegeven naar aanleiding van het voorkomen in vulkanische lava's waar pyroxenen soms als kristallen ingebed liggen in het omringende vulkanische glas; verondersteld werd dat het onvolkomenheden in het glas waren, daarom de naam "vuur vreemdelingen". Het zijn echter vroeg vormende mineralen die al uitgekristalliseerd zijn voordat het magma aan het aardoppervlak komt (lava). Zodoende "drijven" de pyroxeenkristallen in de smelt die door snelle afkoeling het vulkanisch glas, of obsidiaan vormt.

De mantel bestaat voornamelijk uit olivijn en pyroxeen. Pyroxenen komen in alle mafische stollingsgesteenten voor, en ook in mantelgesteentes als peridotiet en serpentiniet.

felsisch--------------------------------------------------mafischkwarts - veldspaat - mica - amfibool - pyroxeen - olivijn

Radioactiviteit

Radioactiviteit, ook wel activiteit genoemd, is een natuurkundig fenomeen: bepaalde isotopen zijn instabiel en veranderen (desintegreren) spontaan in een andere atoomsoort. Dit noemt men radioactief verval.

Bij dit proces zenden ze straling uit. Na de desintegratie is de atoomkern veranderd van samenstelling, met name in de aantallen protonen en neutronen. Zo ontstaat een atoom van een andere atoomsoort, hetzij een andere isotoop van hetzelfde element, hetzij een ander element.

In sommige situaties is het desintegratieproduct, ook wel het dochternuclide genoemd, zelf ook weer instabiel. Het proces gaat door totdat de ontstane atoomkern in een stabiele vorm is geraakt. Men spreekt dan van een vervalketen.

Aan de ontdekking van en het onderzoek van radioactiviteit hebben veel mensen hun naam verbonden. Enkele van de voornaamste zijn:

Radioactiviteit wordt uitgedrukt in becquerel (Bq). Als er van een stof 1 atoom per seconde vervalt (desintegreert) is die stof een radioactieve bron (stralingsbron) met een sterkte van 1 becquerel.

Teutonen

De Cimbren ook Kimbren; zijn een Germaanse stam die oorspronkelijk uit Jutland (Denemarken) stamde. Ergens in de tweede helft van de tweede eeuw voor Christus trok een groot aantal van de Cimbren vanuit hun thuisland naar het zuiden, op zoek naar een nieuwe plaats om zich te vestigen. Volgens Romeinse historici was de reden hiervoor een grote overstroming. Moderne historici houden het op overbevolking, ontstaan door een stijging van de zeespiegel.

In 113 v. Chr. horen de Romeinen voor het eerst van de Cimbren. Ze hadden Noricum bereikt, een Romeinse vazalstaat. De Romeinen meldden dat in Italië geen plaats was voor de Cimbren, en boden gidsen aan die ze naar Zuid-Duitsland moesten begeleiden. Dit was echter een valstrik. De Romeinen vielen de Cimbren aan, en dit leidde tot de slag bij Noreia. De Romeinse opzet mislukte echter: de Cimbren wonnen de slag, en het Romeinse leger zou volledig vernietigd zijn, als niet een ontzagwekkend onweer opgekomen was. De Cimbren beëindigden de strijd nu Donar zelf zich ermee ging bemoeien.

Ook twee andere stammen, de Teutonen en de Ambronen, vermoedelijk afkomstig uit het Waddengebied, reisden met de Cimbren mee. Ze bereikten Gallië, en in 105 v. Chr. stonden ze opnieuw tegenover de Romeinse legers. In de slag bij Arausio (Orange) leden de Romeinen wellicht hun grootste nederlaag in de geschiedenis. Van een leger van 80.000 legionnairs en 40.000 man hulptroepen overleefden er naar beweerd werd slechts 10.

Na deze overwinning lag het Romeinse Rijk volledig ontredderd, maar de Cimbren en Teutonen trokken Italië niet binnen. In plaats daarvan trokken ze naar Spanje, maar toen ze ook daar werden tegengehouden, keerden ze terug naar Gallië en uiteindelijk Italië. De Cimbren en Teutonen trokken apart op, en het waren de Teutonen en Ambronen die voor het eerst weer de Romeinen tegenkwamen, in de Slag bij Aquae Sextiae (Aix-en-Provence, 102 v. Chr.). Daar hadden intussen de legerhervormingen van Gaius Marius plaatsgehad, en de Romeinen versloegen eerst de Ambronen, en wisten daarna de Teutonen uit te dagen tot een zinloze bestorming van de op een superieure positie opgestelde Romeinse troepen. Uiteindelijk was het de hete middagzon die de Teutonen fataal werd, en ze werden door de Romeinen afgeslacht.

De Cimbren trokken over de Alpen Italië binnen, doch ook zij werden door de Romeinse troepen afgeslacht, in de slag bij Vercellae (101 v. Chr.) De overgebleven Teutonen en Kimbren werden gevangen genomen en overspoelden later de Romeinse slavenmarkten.

Nefelien

Het mineraal nefelien is een natrium-kalium-aluminium-silicaat met de chemische formule (Na,K)AlSiO4. Het tectosilicaat behoort tot de veldspaatvervangers.

Het witte, grijze of bruine nefelien heeft een glas- tot vetglans, een witte streepkleur en de splijting is slecht volgens het kristalvlak [1010]. De gemiddelde dichtheid is 2,59 en de hardheid is 6. Het kristalstelsel is hexagonaal en de radioactiviteit van het mineraal is nauwelijks meetbaar. De gamma ray waarde volgens het American Petroleum Institute is 95,15.

De naam van het mineraal nefelien is afgeleid van het Griekse woord nephele, dat "wolk" betekent. Dit vanwege het feit dat het mineraal wolkjes vormt wanneer het in sterk zuur wordt gedompeld.

Nefelien is een algemeen mineraal in silica-arme stollingsgesteenten, als syeniet en in metamorfe gesteenten als mica-schisten en gneisen. De typelocatie is de Magnet Cove in het Ouachita-gebergte, Hot Spring County, Arkansas, Verenigde Staten.

Categorieën: Mineraal | Tectosilicaat | Verbinding van natrium | Verbinding van kalium | Verbinding van aluminium

Syeniet

Het gesteente syeniet is een grofkristallijn stollingsgesteente dat verzadigd is met SiO2, maar weinig tot geen kwarts bevat. Het behoort tot de dieptegesteenten.

De mineralen die voorkomen in syenieten zijn voornamelijk orthoklaas, biotiet, amfibool en pyroxeen. Naast orthoklaas kan syeniet ook plagioklaas bevatten. De kleur van het gesteente varieert van blauwgrijs of rood tot donkergroen of zwart. Uiterlijk lijkt het op graniet, het dieptegesteente waar het in feite de kwartsloze of kwartsarme variant van is.

De naam van het gesteente syeniet is afgeleid van de oude en Latijnse naam voor Aswan, Syene in Egypte.

Categorie: Stollingsgesteente

Buskerud

Buskerud kreeg zijn naam van de herenboerderij Buskerud oftewel Biskopsrud te Modum (van biskop (bisschop) en oudnoors ruð (grond gewonnen bijv. van de bossen)). Het is een provincie van Noorwegen waar 5,3% van de Noorse bevolking woont. Buskerud telt 21 gemeenten (3 stadsgemeenten) en grenst aan Akershus, Oslo, Oppland, Sogn og Fjordane, Hordaland, Telemark en Vestfold.

Deze provincie is bijna helemaal in het binnenland gelegen en is qua natuur zeer gevarieerd, vanaf het lage Hurum bij de Oslofjord tot de hoogvlakte Hardangervidda. In Buskerud zijn de twee lange dalen Hallingdal en Numedal met Sigdal en Eggedal en aanliggende berggebieden die in het noordwesten van de provincie liggen dominant. Aan de Hallingdal ligt de Hallingskarvet een berggebied waarin het hoogste punt van de provincie te vinden is, Foleskarnut (1,933 m). Aan de oostzijde van Buskerud ligt een laaglandbassin met vele meren en stromen. Tyrifjorden en Krøderen zijn de grootste meren. De derde langste rivier van Noorwegen, Numedalslågen, passeert hier onderweg van Hordaland waar hij ontspringt naar Vestfold waar hij mondt uit in de Oslofjord.

In het noordwesten zijn de bewoonde gebieden klein en in de dalen gelegen. Hoofdzakelijk rust het levensonderhoud hier op boerenbedrijven (voornamelijk groot- en kleinvee), bosbouw en toerisme en niet de grote energieproductie door de waterkrachtcentrales aan de rivieren Begna en Randselva. Het zwaartepunt met betrekking tot bewoning ligt in het zuidoosten van de provincie. Hier is naast (internationale-)industrie en een uitgebreide dienstverleningssector (vooral in de 3 steden) landbouw (onder meer rond Tyrifjorden en langs de rivier Drammenselva) de hoofdactiviteiten.

Hønefoss is het centrale punt van Ringerike. Te Kongsberg in de Numedal werd zilver gewonnen vanaf de 17e eeuw tot 1957. Verder is sinds 1814 de wapenindustrie gerepresenteerd te Kongsberg, deze industrie bestaat nog steeds (Kongsberg Våpenfabrikk nu genaamd Kongsberg Gruppen). Samen met andere hoogtechnologische bedrijven is Kongsberg Gruppen de hoofdindustrie in deze stad.

Ringerike district is waarschijnlijk het rijk van een van de vele lokale koningen geweest in de vikingtijd. In de 10e eeuw was Bønsnes thuis voor de latere koningen Olaf Tryggvason en Olaf de Heilige.

Kola (schiereiland)

Kola is een schiereiland in het uiterste noordwesten van Rusland, dat is gelegen tussen de Barentszzee in het noorden en de Witte Zee in het oosten en zuiden. De westgrens wordt gevormd door de een geologische breuklijn die de lijn Moermansk-Kandalaksja volgt. Op deze lijn ligt ook het Imandrameer, het grootste meer van de regio. Bestuurlijk behoort het geheel tot de oblast Moermansk.

Moermansk is de belangrijkse plaats op het schiereiland en was tijdens de Tweede Wereldoorlog de belangrijkste aanvoerlijn voor de Russen. Tijdens de Koude Oorlog was Kola strategisch van zeer groot belang. Tegenwoordig is Kola een dumpplaats van Russisch afval van zware metalen en nucleair afval.

Kola, dat vrijwel geheel boven de Poolcirkel ligt, heeft dankzij de Golfstroom een ijsvrije noordkust en een relatief mild klimaat. Het grootste deel van het schiereiland bestaat uit toendra; in het zuiden is een strook taiga. De noordelijke kust, de Moerman-kust, bestaat uit hoge kliffen, de oostelijke Ter-kust is wat lager en de zuidelijke Kandalaksja-kust is zeer laag en moerassig.

In het zuidwesten van Kola liggen de Chibinen, een gebergte dat veel delfstoffen herbergt. De mineralen apatiet en nefelien komen nergens ter wereld in grotere hoeveelheden voor. Uit apatiet wordt fosfor gewonnen voor de kunstmestproductie en nefelien is een grondstof voor aluminium. Kirovsk en Apatity zijn de mijnbouwcentra.

Kola maakt deel uit van Lapland. De meeste van de inwoners, die grotendeels langs de kust wonen, zijn Russen. In het binnenland wonen Samische rendierhouders, sprekers van het Kildin-Samisch, wier voorouders de oorspronkelijke bewoners zijn van het gebied. Hun centrum is Lovozero. De andere Samische talen van Kola zijn vrijwel uitgestorven.

Québec (provincie)

Québec is een provincie van Canada met als hoofdstad Québec. De inwoners van Québec, de Québécois, noemen de provincie in het Frans "le Québec", en de hoofdstad "Québec". In 2006 had de provincie 7.669.100 inwoners.

Hoewel de stad Québec de hoofdstad is, is Montréal de grootste stad van deze provincie. Andere steden met meer dan 100.000 inwoners zijn Trois-Rivières, Sherbrooke, Gatineau en Saguenay.

De naam Québec komt van het woord Gepèèg, dat “vernauwing van de rivier” betekent in de taal van de Mi’kmag indianen. Dit betrof de vernauwing van de Sint-Laurensrivier waar nu de stad Québec ligt.

Jacques Cartier, een Franse ontdekkingsreiziger, bezocht het gebied in 1534, plantte een kruis op het schiereiland Gaspé en eiste het gebied op voor de Franse koning Frans I. Het gebied werd Nieuw-Frankrijk (La Nouvelle-France) genoemd.

In 1608 stichtte Samuel de Champlain de eerste permanente vestiging in Canada, aan de Sint-Laurensrivier, op de plaats waar nu de stad Québec ligt.

Utah

State of Utah

Vlag van Utah

Utah is een van de staten van de Verenigde Staten. De standaardafkorting voor de "Beehive State", zoals de bijnaam luidt, is UT. De hoofdstad is Salt Lake City.

De geschiedenis van Utah wijkt significant af van die van de andere staten. Voor de komst van de Europeanen naar de Nieuwe Wereld werd het gebied bevolkt door Indianenstammen als de Uintah, Ouray en Utes, naar wie de staat genoemd is. Op 24 juli 1847 kwamen de eerste Mormoonse kolonisten in het gebied aan, op dat moment ver verwijderd van andere Amerikaanse nederzettingen. De regio behoorde toen nog tot Mexico, dat het na een oorlog in 1848 aan de Verenigde Staten moest afstaan.

Pas op 4 januari 1896 werd Utah formeel, als 45ste, een staat van de Verenigde Staten. De lokale leiders hadden hiervoor al meer dan veertig jaar gepleit, maar stuitten op weerstand bij de federale overheid, die onder meer eiste dat de polygamie afgeschaft zou worden.