Bazziet

Het mineraal bazziet is een beryllium-scandium-aluminium-cyclosilicaat met de chemische formule Be3(Sc,Al)2Si6O18. Het behoort tot de berylgroep.

Het azuur- tot donkerblauwe bazziet heeft een glasglans en een vaal blauwwitte streepkleur. Het kristalstelsel is hexagonaal en de splijting is onduidelijk volgens het kristalvlak [0001]. De gemiddelde dichtheid is 2,8 en de hardheid is 6,5. Bazziet is niet radioactief.

Het mineraal bazziet is genoemd naar de Italiaanse ingenieur A. E. Bazzi.

Bazziet wordt, zoals de meeste beryllium- en scandiumhoudende mineralen, voornamelijk gevormd in pegmatieten. De typelocatie is aan het Lago Maggiore in Italië. Het wordt ook gevonden in Thiemendorf vlakbij Königshain, Lausitz, Sachsen, Duitsland.

Categorieën: Mineraal | Cyclosilicaat | Verbinding van beryllium | Verbinding van scandium | Verbinding van aluminium

Beryllium

Beryllium is een scheikundig element met symbool Be en atoomnummer 4. Het is een donkergrijs aardalkalimetaal.

Als eerste herkende Nicolas-Louis Vauquelin het in 1798 in oxidische vorm. In 1828 slaagden zowel Wöhler als Bussy er in het metaal door reductie met kalium te bereiden. Naar verluidt heeft een oplossing van beryllium een zoetige smaak, maar de vroege chemici die dit gemeld hebben deden dat stervend: berylliumverbindingen zijn namelijk zeer giftig.

Het is een goed materiaal om röntgenvensters van te maken omdat deze straling gezien de lage massadichtheid van beryllium niet sterk wordt geabsorbeerd en het metaal aan de andere kant sterk genoeg is om een vacuümsysteem te kunnen afsluiten.

Wanneer het blootgesteld wordt aan α-straling, heeft het de eigenschap neutronen vrij te geven. Het wordt dus wel als een zwakke neutronenbron gebruikt.

Vooral in legeringen met koper wordt het element veel toegepast omdat deze materialen goede eigenschappen vertonen. Ze zijn goede geleiders van zowel elektriciteit als warmte, ze zijn licht, sterk, stijf en hard en weerstaan corrosie en vermoeiing. Ze worden toegepast in puntlaselektroden, veren en elektrische contacten. Ze worden veel in de luchtvaart-, ruimte- en defensie-industrie toegepast.

Scandium

Scandium is een scheikundig element met symbool Sc en atoomnummer 21. Het is een zilverwit overgangsmetaal.

In 1869 voorspelde Dmitri Mendelejev op basis van zijn tabel het bestaan van Scandium en hij noemde het ekaboron omdat het element in zijn tabel onder boor stond. Tien jaar later waren de Zweedse chemicus Lars Fredrick Nilson en zijn team met behulp van spectrumanalyse op zoek naar lanthaniden toen zij stuitten op scandium. Rondom die tijd kwam ook Per Teodor Cleve tot dezelfde ontdekking. Scandium heeft de naam te danken aan de eerst genoemde ontdekker (scandia is de Latijnse naam voor Scandinavië). Pas in 1960 bleek men in staat om op grote schaal zuivere scandium te winnen.

Omdat het vrij lastig is om scandium te isoleren wordt dit metaal weinig toegepast in de industrie. Als scandiumoxide (Sc2O3) wordt het soms gebruikt voor lampen met hoge intensiteit. Andere weinig voorkomende toepassingen zijn:

Scandium lost slecht op in zuren. Het is zelfs bestand tegen 50% oplossingen van HNO3 en 48% HF.

Scandium komt voor in zeldzame mineralen die soms in Scandinavië en Madagaskar gevonden worden, vaak samen met yttrium of lanthaniden. Op aarde komt het alleen in sporen voor, maar op de zon en andere sterren komt scandium in hogere concentraties voor.

Cyclosilicaat

Een cyclosilicaat is een silicaat waarbij 3, 4, 6 of 8 silica tetraeders verbonden zijn. Hierdoor worden ringen gevormd van tetraeders met als algemene formules Si3O9, Si4O12, Si6O18 or Si8O20. Mineralen van dit type vormen vaak langwerpige prismatische kristallen. Voorbeelden van cyclosilicaten zijn de beryl-groep (waaronder smaragd en aquamarijn) en toermalijn.

Nesosilicaat -- Inosilicaat -- Sorosilicaat -- Cyclosilicaat -- Tectosilicaat -- Fylosilicaat

Categorie: Cyclosilicaat

Beryl

Het mineraal Beryl is een kleurloos, wit, gelig wit, geelgroen tot groen, roze, blauwig tot groenblauw, rood of goudgeel cyclosilicaat.

De hardheid van het mineraal is 7,5 tot 8 (bros) op de schaal van Mohs en de streepkleur is wit. Het mineraal, dat in kristallen, korrelige, compacte of radiale aggregaten of keitjes voorkomt, is doorzichtig tot doorschijnend en heeft een glasachtige, matte glans. Het soortelijk gewicht van beryl is 2,63-2,80 en het heeft hexagonale kristalstructuur. De chemische samenstelling van dit aluminium-berylliumsilicaat is: Al2Be3Si6O18.

Het mineraal is beryl genoemd door Plinius naar het Griekse woord berullos (= "edelsteen met zeegroene kleur").

Beryl komt voor in in pegmatieten en in hydrothermaal-pneumatolitische en metamorfe gesteenten en is vrij zeldzaam. Het wordt onder andere gevonden in de VS (South Dakota, Connecticut), Brazilië, Duitsland en Australië.

Beryl wordt naar kleur en chemische samenstelling onderscheiden in een aantal variëteiten:

Pegmatiet

Pegmatiet is een ganggesteente, vaak ontstaan uit felsisch (zuur, hoog SiO2 gehalte) vulkanisme, dat zeer grote kristallen (tot 10 meter doorsnede) kan bevatten.

Kenmerkend voor een pegmatiet is het voorkomen van zeldzame mineralen als aquamarijn, toermalijn, topaas, fluoriet, apatiet en wolfraam. Vooral mineralen die lithium bevatten, ontstaan in pegmatieten omdat een pegmatiet de laatst kristalliserende elementen opneemt.

Pegmatiet is genoemd naar het Latijnse woord pegma, dat "schavot" of "boekenkast" betekent.

Overal waar magma stolt onder het aardoppervlak, ontstaat stollingsgesteente. In gebieden waar een deel van het magma nog vloeibaar blijft, zijn er kristallen die "drijven" en aangroeien in de smelt die langzaam en als laatste uitkristalliseert. Als pegmatieten ontsloten raken aan het oppervlak, zijn er vaak erg mooie en grote kristallen te vinden. Dit is het geval in Brazilië, maar ook op kleinere schaal op Cap de Creus, Catalonië, Spanje.

Omdat pegmatieten zeldzame aardelementen als lithium, beryllium en tantalium bevat, is het voor de industrie een interessant gesteente om te mijnen. Ook edelstenen worden in pegmatieten gevonden.

Lago Maggiore

Het Lago Maggiore is een meer in het grensgebied van Italië en Zwitserland. Het wordt in het Italiaans ook wel Lago Verbano genoemd, van Lacus Verbanus, de oude Romeinse benaming. Het Zwitserse deel ligt in het kanton Ticino. De westelijke oever van het Italiaanse deel ligt in de regio Piëmont, de oostelijke oever in Lombardije.

Het meer is 212 km² groot, 60 km lang en maximaal 10 km breed. Het noordelijke deel ligt in de Alpen, het zuidelijke deel in het heuvelland dat de overgang vormt tussen de Alpen en de Povlakte. De oppervlakte van het meer ligt op 193 m boven zeeniveau. Het meer is maximaal 372 m diep, 179 m beneden zeeniveau. Zowel Op Italië als in Zwitserland ligt het meer in Italiaanstalig gebied.

Bekende plaatsen langs het meer zijn Locarno, Ascona, Verbania, Luino en Stresa. De rivier de Ticino stroomt in het noorden het meer in en verlaat het weer in het zuiden om uiteindelijk in de Po uit te monden. Andere rivieren die het Lago Maggiore instromen zijn de Toce en de Tresa.

Er liggen ook eilandjes in het meer. De bekendste zijn de Borromeïsche eilanden: Isola Bella, Isola Madre en Isola dei Pescatori. Deze eilandjes liggen in de grote baai of uitham van het meer naar het westen bij Verbania.

Het meer is, net als de andere grote Italiaanse meren, het Comomeer en het Gardameer, in een van de ijstijden door een gletsjer uitgeslepen. Aan de zuidkant is daarbij een morenewal achtergelaten, die een soort natuurlijke dam vormt.

Lausitz

De Lausitz (Sorbisch: Łužica, Pools: Łużyce, Tsjechisch Lužice), verdeeld in Neder-Lausitz en Opper-Lausitz, is een historische regio tussen de rivieren Bóbr, Kwisa en Elbe op de grenzen van Duitsland, Polen en Tsjechië. De naam is afgeleid van een Sorbisch woord voor moerasgebied.

Categorieën: Beginnetje geschiedenis | Geschiedenis van Polen | Saksen