Eudialyt

Het mineraal eudialyt is een chloor-houdend natrium-calcium-cerium-ijzer-mangaan-yttrium-zirkonium-silicaat met de chemische formule Na4(Ca,Ce)2(Fe2+,Mn,Y)ZrSi8O22(OH,Cl)2. Het mineraal behoort tot de cyclosilicaten.

Het gele, geelbruine, rozerode of paarse eudialyt heeft een glasglans, een witte streepkleur en een imperfecte splijting volgens het kristalvlak [0001]. De gemiddelde dichtheid is 2,9 en de hardheid is 5 tot 5,5. Het kristalstelsel is trigonaal en het mineraal is mild radioactief. De gamma ray waarde volgens het American Petroleum Institute is 7287,91.

De naam van het mineraal eudialyt is afgeleid van de Griekse woorden eu ("goed") en dialytos ("splijtbaar").

Het mineraal eudialyt komt met name voor in nefelien-syenieten. De typelocatie is het Julianehaab district in Groenland. Het mineraal wordt ook gevonden in Québec, Canada.

Categorieën: Mineraal | Cyclosilicaat | Verbinding van natrium | Verbinding van calcium | Verbinding van cerium | Verbinding van ijzer | Verbinding van zirkonium

Cerium

Cerium is een scheikundig element met symbool Ce en atoomnummer 58. Het is een zilverwit lanthanide.

Cerium is in 1801 ontdekt door de Zweedse wetenschappers Jöns Jacob Berzelius en Wilhelm von Hisinger. Tegelijkertijd en onafhankelijk daarvan werd het element ook ontdekt door de Duitser Martin Heinrich Klaproth.

Cerium is door Berzelius vernoemd naar de planetoïde Ceres, welke twee jaar eerder werd ontdekt.

In de industrie wordt cerium vooral gebruikt bij het maken van legeringen met aluminium en zirkonium. Andere toepassingen zijn:

In de petrochemische industrie wordt ceriumoxide gebruikt bij het kraken van olie.

Mangaan

Mangaan is een scheikundig element met symbool Mn en atoomnummer 25. Het is een zilverkleurig overgangsmetaal.

Al sinds de prehistorie wordt mangaan gebruikt. 15.000 jaar voor het begin van onze jaartelling werd bruinsteen (mangaandioxide) al gebruikt als pigment in verf. De Egyptenaren en Romeinen pasten mangaan toe tijdens de productie van glas, zowel om kleuren toe te voegen, als om kleuren te verwijderen. De Spartanen maakten legeringen van mangaan en ijzer.

In de 17e eeuw produceerde de Duitse chemicus Johann Rudolph Glauber voor het eerst kaliumpermanganaat, een stof die veel toepassing vindt in chemische laboratoria. In het midden van de 18e eeuw werd mangaanoxide gebruikt voor chloorproductie.

De Zweedse chemicus Carl Wilhelm Scheele kwam tot de ontdekking dat mangaan een element is. Zijn collega Johann Gottlieb Gahn isoleerde zuiver mangaan in 1774 door mangaanoxide te reduceren met koolstof.

In het begin van de 19e eeuw gingen wetenschappers op zoek naar manieren waarop mangaan gebruikt kon worden in de productie van staal. In 1816 werd ontdekt dat de toevoeging van mangaan aan ijzer leidde tot een hardere staalvariant, zonder het breekbaar te maken.

Yttrium

Yttrium is een scheikundig element met symbool Y en atoomnummer 39. Het is een zilverwit overgangsmetaal.

In 1794 is yttriumoxide (Y2O3) ontdekt in het mineraal gadoliniet door de Finse chemicus en geoloog Johann Gadolin. Later is het in 1828 voor het eerst geïsoleerd door Friedrich Wohler door yttriumcloride (YCl3) te reduceren met kalium.

Het element is vernoemd naar de Zweedse stad Ytterby. In de omgeving werden en worden lanthanidehoudende mineralen gevonden waarin ook vaak yttrium wordt aangetroffen. Andere elementen die naar deze stad zijn vernoemd zijn erbium, terbium en ytterbium.

Yttrium en europium worden in fosforverbindingen veelvuldig toegepast in kleurentelevisies voor de rode pixels. Andere toepassingen zijn:

Een andere belangrijke toepassing van yttrium is in YAG-lasers. Hierin vormen yttrium-aluminium kristallen waarbij een klein deel van de yttrium atomen is vervangen door neodymium een belangrijk onderdeel.

Zirkonium

Zirkonium of zirkoon is een scheikundig element met symbool Zr en atoomnummer 40. Het is een goudkleurig overgangsmetaal.

Zirkonium is in 1789 ontdekt door de Duitse chemicus Martin Heinrich Klaproth tijdens het onderzoeken van uit Sri Lanka afkomstige mineralen. In 1824 is het in onzuivere vorm voor het eerst geïsoleerd door de Zweedse chemicus Jöns Jacob Berzelius door een mengsel van kalium en zirkoniumfluoride te verhitten. Pas in 1914 is zirkonium in zuivere vorm geïsoleerd.

De naam zirkonium is afkomstig van het Arabische zargûn dat als goudachtig is te vertalen.

Zirkonium wordt in de industrie voornamelijk gebruikt als zirkoon (ZrSiO4) voor het maken van mallen welke gebruikt worden bij het gieten van andere metalen en het polijsten van keramische materialen. Zirkoon wordt ook wel gebruikt als natuurlijke edelsteen in juwelen. Andere toepassingen zijn:

In legeringen met niobium vormt het bij lage temperaturen supergeleiders en wordt het gebruikt bij de productie van supergeleidende magneten.

Cyclosilicaat

Een cyclosilicaat is een silicaat waarbij 3, 4, 6 of 8 silica tetraeders verbonden zijn. Hierdoor worden ringen gevormd van tetraeders met als algemene formules Si3O9, Si4O12, Si6O18 or Si8O20. Mineralen van dit type vormen vaak langwerpige prismatische kristallen. Voorbeelden van cyclosilicaten zijn de beryl-groep (waaronder smaragd en aquamarijn) en toermalijn.

Nesosilicaat -- Inosilicaat -- Sorosilicaat -- Cyclosilicaat -- Tectosilicaat -- Fylosilicaat

Categorie: Cyclosilicaat

Nefelien

Het mineraal nefelien is een natrium-kalium-aluminium-silicaat met de chemische formule (Na,K)AlSiO4. Het tectosilicaat behoort tot de veldspaatvervangers.

Het witte, grijze of bruine nefelien heeft een glas- tot vetglans, een witte streepkleur en de splijting is slecht volgens het kristalvlak [1010]. De gemiddelde dichtheid is 2,59 en de hardheid is 6. Het kristalstelsel is hexagonaal en de radioactiviteit van het mineraal is nauwelijks meetbaar. De gamma ray waarde volgens het American Petroleum Institute is 95,15.

De naam van het mineraal nefelien is afgeleid van het Griekse woord nephele, dat "wolk" betekent. Dit vanwege het feit dat het mineraal wolkjes vormt wanneer het in sterk zuur wordt gedompeld.

Nefelien is een algemeen mineraal in silica-arme stollingsgesteenten, als syeniet en in metamorfe gesteenten als mica-schisten en gneisen. De typelocatie is de Magnet Cove in het Ouachita-gebergte, Hot Spring County, Arkansas, Verenigde Staten.

Categorieën: Mineraal | Tectosilicaat | Verbinding van natrium | Verbinding van kalium | Verbinding van aluminium

Syeniet

Het gesteente syeniet is een grofkristallijn stollingsgesteente dat verzadigd is met SiO2, maar weinig tot geen kwarts bevat. Het behoort tot de dieptegesteenten.

De mineralen die voorkomen in syenieten zijn voornamelijk orthoklaas, biotiet, amfibool en pyroxeen. Naast orthoklaas kan syeniet ook plagioklaas bevatten. De kleur van het gesteente varieert van blauwgrijs of rood tot donkergroen of zwart. Uiterlijk lijkt het op graniet, het dieptegesteente waar het in feite de kwartsloze of kwartsarme variant van is.

De naam van het gesteente syeniet is afgeleid van de oude en Latijnse naam voor Aswan, Syene in Egypte.

Categorie: Stollingsgesteente