Celestiet

Het mineraal celestiet of celestien is een strontium-sulfaat met chemische formule SrSO4.

Celestiet komt zowel voor als aparte kristallen als in compacte, massieve en vezelachtige vormen. De hardheid is 3 en de gemiddelde dichtheid is 3,95. Het is niet radioactief.

Het mineraal is genoemd naar het Latijnse woord coelestis, dat "hemels" betekent.

Het wordt hoofdzakelijk gevonden in sedimentaire gesteenten, en in evaporieten samen voorkomend met de mineralen gips, anhydriet en haliet. Het mineraal wordt over de hele wereld gevonden, gewoonlijk in kleine hoeveelheden. Zwak blauwe kristallen worden gevonden in de Sakoany Mijn, Vallée de la Sofia, Mahajanga Provincie in Madagaskar. In Nederland komt celestiet voor in de groeven rond Winterswijk.

Categorieën: Mineraal | Sulfaat | Verbinding van strontium

Strontium

Strontium is een scheikundig element met symbool Sr en atoomnummer 38. Het is een zilverwit aardalkalimetaal.

In 1790 was Adair Crawford in staat om het mineraal strontianiet te onderscheiden van verschillende bariummineralen. Acht jaar later ontdekte Martin Heinrich Klaproth het element zelf en in 1808 werd het voor het eerst met behulp van elektrolyse geïsoleerd door Humphry Davy.

Het element is vernoemd naar de Schotse plaats Strontian waar strontiumhoudende mineralen voor het eerst werden ontdekt.

Strontium wordt voornamelijk gebruikt in het glas van kleuren televisie's. Andere toepassingen zijn:

Tenslotte wordt strontium gebruikt in vuurwerk omdat het bij verbranding een intense scharlakenrode kleur heeft.

Sulfaat

Sulfaten is de verzamelnaam voor chemische verbindingen met sulfaat-groepen, SO4. Sulfaten komen voor in mineralen zoals aluin en calciumsulfaat (gips). Sulfaat is een groep van ongeveer 300 mineralen, waarin metallische elementen een binding vormen met sulfaat, bijvoorbeeld anhydriet. Sulfaat is een fundamentele structuureenheid doordat zwavel een sterke binding vormt met zuurstof.

Categorie: Sulfaat

Evaporiet

Een evaporiet is een gesteente dat is ontstaan door indamping. Als de verzadiging van mineralen en zouten die opgelost zijn in (zee)water te hoog wordt, slaan deze neer en vormen een indampingslaag. Naarmate er meer verzadiging en toch verse aanvoer van water plaatsvindt, wordt het pakket evaporieten steeds dikker.

Bekende voorbeelden van evaporieten zoals bekend uit de geologie zijn

Evaporiet werkt als een afsluitend gesteente (seal) in olie- en gasproductie. Door de vaak dikke impermeabele pakketen worden olie en gas "gevangen" gehouden in reservoirs.

Categorie: Gesteente

Gips

Gips (Vlaams: plaaster) (genoemd naar het Griekse μαγειρεύω, "koken") is de verbinding van calcium en sulfaat in de vorm van calciumsulfaat (CaSO4).

Gips is eigenlijk één van de drie verschijningsvormen van de stof calciumsulfaat (CaSO4):

Bij het verhitten van het gips boven 150°C hydrateert het mineraal gedeeltelijk (een verlies van water uit zijn chemische structuur) en wordt het halfhydraat gevormd:

CaSO4·2H2O + energie (warmte)→ CaSO4·½H2O + 1½H2O (stoom)

Wordt het halfhydraat verder verwarmd (180°C), ontstaat het anhydraat.

Anhydriet

Het mineraal anhydriet is de gedehydrateerde variant van gips, met als chemische formule CaSO4. Door compactie ontstaan uit natuurlijke gipsafzettingen anhydrietpakketten. Deze kunnen zeer omvangrijk worden en deze evaporieten gelden als goede seals (afsluitingen) voor reservoirs. Met name in de Noordzee zijn in de late Trias grootschalige evaporieten, waaronder gipsen, afgezet. Onder invloed van druk en temperatuur zijn die gipsen anhydriet geworden. Dit proces noemt men diagenese.

In de woningbouw worden soms dekvloeren gemaakt van anhydriet door een vloeibaar gipsmengsel in een folie te storten. Tijdens het drogen ontstaat een glad laagje (calciumsulfiet).

Categorieën: Mineraal | Sulfaat | Verbinding van calcium

Haliet

Haliet, ook steenzout genoemd, is een mono-mineraal, bestaande uit het zuivere natriumchloride, dat net als ons klassieke keukenzout, de chemische samenstelling NaCl heeft. Het heeft een kubisch vlakgecentreerde haliet- of steenzoutstructuur met een ribbe van 564,02 pm. De ruimtegroep is Fm3m.

Haliet is een belangrijke bron voor de winning van natrium, vaak in de vorm van natronloog of natriumhydroxide: NaOH, en van chloor. Dit proces is de basis voor een uitgebreide tak van de chemische industrie. NaCl is een goed oplosbaar zout dat door verdamping in woestijnachtige omstandigheden gevormd kan worden. Ook onder Oost-Nederland bevinden zich zoutafzettingen. Het bedrijf Akzo dankt daar voor een deel zijn ontstaan aan. De letters -zo(ut) in de naam herinneren daar aan.

Categorie: Mineraal